|
مفاهیم اساسی درباره ازدواج
مثلی شرقی می گوید: « دو نعمت معمولاً تا از دستشان نداده ایم به چشم نمي آیند: سلامتی و ایمنی.» خوب است بقیّه نعمتهای فردی و جمعیمان را نیز به این دو اضافه کنیم. در ازدواج هم بعضی از نعمتهائی که به طور قابل ملاحظه ای بر زوج اثر می گذارند همیشه به وضوح دیده نشده یا قدرشان دانسته نمی شود. چند تای آنها در زیر آورده شده اند.
● پیوند یک زن و مرد در ازدواج اصل اساسی یک جامعه استوار است. دو عنصر اساسيِ اتّحاد، هماهنگی و احترام متقابل می باشند. اتّحاد نیرو ساطع می کند، عدم اتّحاد آنرا تضعیف کرده و از بین می برد. افرادی که در خانه از اتّحادی مستحکم، با ثبات و عاشقانه نیرو کسب می کنند بسیار برای اینکه بتوانند خارج از خانه با دیگران به طور موفّقیّت آمیزی کار کنند مستعدّتر هستند ـ با بخشش و دریافت دوستی و حسن تفاهم.
● ازدواج می تواند’ دژی برای سلامتی‘ باشد. ازدواج قادر است که از سلامت عاطفی و جسمانی زوج محافظت کند. امّا این دژ همراه قباله ازدواج به دست کسی داده نمی شود. باید بوسیله تلاش مشترک زوج با جدّیت ـآجر به آجر ـ بنا شود. و یک دژ، صرفنظر از اینکه چقدر خوب بنا شده، همیشه نیازمند نگهداری می باشد.
باید تلاش برای بهبود بخشیدن به آن، جایگزین کردن قسمتهای کهنه و زیباسازی بیشترش ادامه یابد. کاری که روی دژ زناشوئی باید انجام شود هیچ وقفه، تعطیل آخر هفته یا مرخصی نمی شناسد. مقداری از کار هیجان انگیز است، بیشتر آن قابل تحمّل و قدری نیز زحمت و مشقّت محض است. با این وجود، همه کارها باید انجام شود تا دژ در وضعیّت خوبی نگه داشته شود ـ تا توان مقاومت در برابر حملات اجتناب ناپذیر گرفتاریهای زندگی را داشته برای صاحبانش حدّ کاملی از حفاظت نیرومندش را فراهم کند.
● زوجین به عنوان والدین آینده. برای پرورش کودکان قرن بیست و یکم همه استعدادات و منابع دو فرد بالغ متعهّد مورد نیاز است. دردنیا هیچگونه کمبود موجودات انسانی نیست؛ آنچه کمیاب است والدین مدبّر و فداکاریست که مشتاق به انجام از خودگذشتگیهای لازم برای به بار آوردن فرزندانی برجسته هستند. و بهترین محیط برای انجام این کار هنوز هم خانه است ـ خانه ای که به محکمی به ازدواجی شکوفان متّصل است.
● ازدواج معامله ای تجاری یا صرفاً قراردادی حقوقی نیست. همسر کسی بودن همانند صاحب یک ملک بودن نیست. سند ازدواج جوازی برای احساس تملّک، سوء استفاده یا سرکوب همسر نمی باشد. اوضاع نامطلوب مالی زنان آنها را در جایگاهی فرعی قرار می دهد. به عنوان مثال، در ایالات متّحده درآمد متوسّط هفتگی مردان ٥۰۰ $ و زنان فقط ۳٥۱ $ است. ازدواج باید منشوری برای ارتقاء مقام زوجین و فرزندان و شکوفائی همه آنهائی که به آن مرتبطند باشد.
● ازدواج همه اش خوبی و خوشی نیست. از نزدیک نگاه کنید و مطمئنّاً همه خارهائی را که زیر گلبرگهای جذّابش مخفی هستند خواهید دید. با این وجود، زوجین باید هر تعداد خاری را که ممکن است، بکنند. این کاری همیشگی خواهد بود، ولی کاملاً ارزشش را دارد. تعداد زوجهائی که موفّق می شوند از شرّ همه خارها خلاص شوند همیشه معدود است. خارهای جدید به رشدشان ادامه می دهند و زوج باید دائماً روی کندنشان کار کند.
● ازدواج مصالحه است. گرفتن حدّ وسط، موتوریست که ازدواج را به سمت رضایت و مسرّتی همیشه فزاینده به پیش می راند. انعطاف ناپذیری و خودخواهی به زیان مصالحه کار می کنند. آنها ترمزهائی هستند که ازدواج را از پیشروی باز داشته و اغلب به کلّی از خطّ خارجش می کنند.
● ازدواج سرپناهی برای فرار از مشکلات نیست. انگیزه برای ازدواج کردن می تواند مثل انگیزه برای انجام هر کاری متنوّع باشد. متأهّل شدن برای فرار از مشکلات و ناکامیهای شخصی به ندرت راه حلّ مسأله است.
● ازدواج تسلیم شدن نیست. بعضی افراد ازدواج می کنند برای اینکه دیگران دنبالشان کرده با حرف راضیشان کرده اند. شما نباید فقط برای اینکه خوشایند و خوش برخورد بوده باشید، ازدواج کنید. البتّه اینکه شخصی آنقدر علاقمندتان است که می خواهد با شما ازدواج کند دلچسب است. باید به ازدواج با نهایت مراقبت نزدیک شوید ـ با تلاش برای اینکه بهترین همسری را که ممکن است، برای خود به ارمغان بیاورید.
اهمّیت همسر
در گذشته وقتی افراد ازدواج می کردند همسر اساساً جذب خانواده گسترده می شد. خانواده، دوستان، همسایه ها، و مردم شهر و روستا هسته محکمی از یک سیستم حمایتی را تشکیل می دادند. بسیاری از مردم خویشاوند یکدیگر بودند؛ هیچکس بعد از ازدواج به محلّ خیلی دوری نقل مکان نمی کرد ـ کسی از جایش تکان نمی خورد. بنابراین، در آن شرایط نسبتاً با ثبات، همسر فقط جزئی دیگر ـ و نه لزوماً جزئی خیلی مهم ـ در سیستم حمایتی شخص بود.
امروزه، تحرّک خیلی زیاد است. فرصتهای شغلی، نقل مکان های متعدّد به جاهای دور را ایجاب می کنند. تنها درصد کمی از مردم در محلّ تولّدشان زندگی کرده، پیر شده و می میرند. این جامعه سیّار، بی روح است. یک نوع جامعه گمنامی است که در آن همه غریبه اند، همه در حال گذرند. در این محیط ، ترکیبی از بی اعتمادی، تردید در دوست شدن با کسانی که ممکن است دوباره مجبور به ترکشان شویم، و ترس از رانده شدن، ایجاد سیستمهای حمایتی جدید را دشوار می سازند. علاوه بر این، فرزندان معمولاً وقتی هنوز نوجوان هستند خانه را ترک می کنند ـ برای کالج رفتن، شغل، خدمت سربازی یا مانند آن. با توجّه به طول عمر همواره رو به افزایش، دوران آشیانه خالی احتمالاً بخش عمده ای از زندگی خواهد بود ـ سالهای طولانی بزرگسالی و بازنشستگی به دنبال هم. این عوامل این نیاز را ایجاد می کنند که زوج نه تنها همسر یکدیگر بلکه دوست صمیمی و سیستم حمایتی یکدیگر نیز باشند. در جامعه بی روح امروز، معمولاً همسر، تنها ثابت این زندگی همیشه متغیّر، یار انسان در هر شرایطی و با ارزش ترین شریک می باشد.
شاید به خاطر این نقش به طور روزافزون مهمّ همسر باشد که بعضی افرادی که مدّتها با هم
بوده اند بعد از مرگ همسرشان خیلی زود می میرند. پس، در الگوی جدید، همسر مهمترین فرد در زندگیتان می باشد ـ مهمتر از فرزندان، والدین یا دوستان. همسر امروزی یک تأمین کننده قابل اعتماد و مهربان پشتیبانی روانی و جسمانی در دنیايی بسیار سرد است.
در الگوی جدید، شریک زندگی، به دلائل زیر، بسیار مهم می باشد.
● افراد نسبت به همین چند دهه قبل خیلی بیشتر عمر می کنند. یک زن و شوهر می توانند به طور منطقی انتظار ٥۰ سال یا بیشتر با هم بودن را داشته باشند. این بیشترین زمانی است که یک شخص با شخصی دیگر می گذراند. مسلّماً بهتر است که این زمان شما زمانی با کیفیّت عالی باشد، و می شود که آنرا دورانی سرشار از رفاقتی بی نظیر ساخت.
● تغییر، جزء ثابتی از زندگی شده است. افراد الزاماً باید انواع و اقسام تغییرات را تجربه کنند، مثلاً از جايی به جای دیگر نقل مکان کردن، تغییرات شغلی و حرفه ای و پا گذاشتن فرزندان به خانه و ترک کردنشان. و تغییر، صرفنظر از اینکه به سمت بهتر یا به سمت بدتر باشد، همیشه آزاردهنده و تنش زاست. از این رو، استحکام رابطه اهمّیت مضاعف می یابد.
● خانواده گسترده و اقوام ـ یک هسته حمایتی ضروری در گذشته ـ اغلب دور از هم و پراکنده هستند و نمی شود رویشان حساب کرد. اغلب خانواده های گسترده اگر هم دور هم جمع شوند فقط برای مدّت کوتاهی در مراسم خاصّی مثل عروسیها و ختمهاست. مکاتبه و حتّی مکالمات تلفنی جایگزین هايی نه چندان رضایت بخش برای روابط حضوری و خودمانی خانواده های قدیم هستند.
● پیدا کردن دوستان همیشگی و نیز نگه داشتنشان کاری دشوار و شانسی است ـ تا حدّی به دلیل طبیعت بسیار متحرّک جامعه امروزی. در نتیجه، روابط اغلب سطحی هستند. ’ دوستان ‘ یک فرد نیز در گرفتاری مشابهی هستند. هیچکس نمی خواهد آن مقدار زمان، نیرو و عواطفی را که روابط عمیق و پرمعنا لازم دارند هزینه کند وقتی تضمین زیادی برای دوام رابطه برای مدّتی طولانی وجود ندارد. عاقبت کار این است که افراد، آشنایان زیادی داشته امّا هیچ دوستان واقعی ندارند.
● فرزندان خانه را ترک کرده، احتمالاً به نقاطی دوردست می روند و اغلب زوج را که هنوز در بهار زندگیشان هستند به خود وا می گذارند. یک پیوند مستحکم توان تاب آوردن در مقابل شوک جدائی از فرزندان را خواهد داشت. و وقتی هم که نوبت ازدواج فرزندان می رسد یک ضربه تکان دهنده دیگر احساس خواهد شد. شما به حاشیه زندگیشان تنزّل داده می شوید. برایشان خوشحال هستید و بهترین آرزوها را دارید. امّا کمبودشان را نیز حسّ می کنید. آنگاه همسر ـ آن شریک وفادار ـ است که با شما می ماند و به شما نیرو می بخشد.
● در جامعه هر روز بیش از پیش بی روح ما حتّی همسایه های چندین و چند ساله تنها آشنایانی سطحی هستند. این به خصوص درباره قسمتهای درندشت و مرفه شهرها صدق می کند. به آنها نام ’ محلّه های اتاق خوابی ‘ داده شده چرا که فاقد عناصری هستند که یک محلّه گرم و صمیمی را می سازند. یکی از نتائج، فراگیر بودن تنهائیست. در جمع تنها بودن فقط یک اصطلاح ادیبانه نیست؛ یک حقیقت زندگی است.
● وابستگیهای سنّتی دینی و اجتماعی هم معمولاً سطحی ـ فاقد عمق و ناتوان در ایجاد روابط صمیمی ـ شده اند.
همه اینها و مسائل بسیار دیگر دست به دست هم داده همسر را بیشتر از هر زمان مهم می سازند.
زن و شوهر و ازدواج
در ازدواج، دو فرد با یکدیگر چیزی را خلق می کنند فراتر از هر آنچه هر کدام از آنها به تنهائی قادر به ایجادش است. برای انجام این عمل، زوجین باید استعدادها و توانائیهایشان را با دیدی باز قسمت کنند. در غیر این صورت، برای اهداف جداگانه کار کرده، انرژیشان را هدر داده و زندگیشان افتضاحی خواهد بود:
ما اکنون به این پی برده ایم که خانواده واحدی است که همه افراد ـ چه بخواهند و چه نخواهند ـ در آن تأثیر مهمّی می گذارند. خانواده یک شبکه ارتباطات متقابل
است که در آن هر عضو از بچّه یکروزه تا مادربزرگ هفتاد ساله بر ماهیّت کلّ دستگاه تأثیر می گذارد و به نوبه خود از آن تأثیر می پذیرد. مثلاً، اگر حال یکی از اعضای خانواده خوب نباشد احتمالاً یک عضو دیگر کارآمدتر از معمول عمل خواهد کرد. این دستگاه فطراً گرایش به حفظ تعادل خود دارد. حرکت غیر معمول یک عضو، بدون استثناء، منجر به عکس العمل جبرانی عضوی دیگر می شود. اگر مادر از رانندگیهای روزهای یکشنبه متنفّر است ولی این احساس را از شوهرش پنهان می کند، در هر صورت، پیغام به نحوی در شبکه ارتباطی خانواده پخش می شود و ممکن است جانی، فرزند چهار ساله، کسی باشد که دچار ’ماشین گرفتگی‘ شده و سواری روز یکشنبه را خراب کند.
مردم بسیار واکنشی هستند ـ ما به افراد دیگر، اشیاء و موقعیّتها عکس العمل نشان می دهیم. آنچه یک زن انجام می دهد به نحو مهمّی بر واکنش شوهرش مؤثّر است و بر عکس. یک منجّم باستانی گفته است: « آسمان متشکّل از چیزی بیش از فقط ستارگان است. آسمان، ستارگان و حرکاتشان است. » همه چیز در ازدواج، هم خوب و هم بد، آفرینش و مالکیّتی مشترک است. کیفیّت فضای عاطفی نیز هر چه باشد، همیشه مسئولیّتی مشترک است.
ازدواجهای زیر یوغ
ما انتظارات زیاد ولی واقع بینانه ای از ازدواج داریم. معتقدیم که هر ازدواجی توانائی تبدیل شدن به رابطه ای عالی را داراست، اگر از اصول و روشهای خاصّی تبعیّت کند. متأسّفانه بسیاری از ازدواجها به هیچ وجه آنگونه که باید، موفّق نیستند. به عنوان مثال، دلیل از هم نپاشیدن یک ازدواج ممکن است یوغ شرایط باشد. زن وشوهر در بعضی چیزها مشترک هستند امّا به طور کامل در همه چیز یکدیگر سهیم نیستند. شوهر دنیای خودش را دارد ـ شغل، دوستان، آرزوها، سرگرمیهایش و غیره. زن نیز در دنیای دیگری با دل مشغولی های خودش به سر می برد ـ سعی می کند نقش جنسیّتیش را به عنوان یک مادر، خانه دار، یا یک شخصٍِ مستقلّاً حرفه ای اجرا کند. بندهائی مثل فرزندان و عوامل مالی و اجتماعی ممکن است موانع از هم پاشیدن این ازدواجها باشند. هرگونه تغییر ـ مثلاً بزرگ شدن و از خانه رفتن فرزندان یا اشتغال زن و استقلال مالی او ـ ممکن است برای به کلّی خاتمه دادن به ازدواج کافی باشد.
این نمونه ای است از یک ازدواج توخالی؛ از رؤیائی که از حرکت باز ایستاد؛ و از قراری که هیچکدام از طرفین، حسّ، انگیزه یا مهارت ترمیمش یا جرئت لغوش را ندارند: « ما از مصاحبه هائی که با صدها زن وشوهر معمولی انجام شده دریافته ایم که تقریباً ۸۰ درصد از زوجها یک موقعی به طور جدّی در فکر طلاق بوده اند، و بسیاری از آنها هنوز به کرّات درباره اش فکر
می کنند. اغلب، فقط وجود فرزندان، محدودیّتهای فقر، احکام دینی، یا عدم شهامت جلوی تصمیم طلاق را می گیرند. »
نظر برخی از متخصّصان این است که نگه داری از یک ازدواج بد و یک ازدواج خوب دقیقاً به یک اندازه کار می برد. ما معتقدیم که یک ازدواج بد از نظر زمان، نیرو و عواطف پرهزینه تر هم است. ما همچنین معتقدیم که هیچکس محکوم به ازدواجی بد نبوده و همه این فرصت را دارند که ازدواجشان را ارزنده ترین حرکت زندگیشان بسازند. داشتن یک ازدواج خوب در دسترس همگان است به شرطی که نیازهای متغیّر دوران ما را در خاطر داشته باشند و متناسب با آنها رفتار کنند. فصل بعدی، عوامل اصلی را که یک ازدواج امروزی را موفّق می سازند مورد توجّه قرار می دهد.
|
