چگونه مي توان راه درست انجام دادن هر كاري را پيدا كرد ؟

ما در زندگي شخصي خود بايد تصميمات زيادي بگيريم ، از تصميمات كوچك گرفته ، مثل اينكه امروز ظهر ناهار چه بخوريم ، تا تصميمات بزرگ ، مثل اينكه چه شغلي انتخاب كنيم .در زندگي اجتماعي نيز تصميمات زيادي گرفته مي شود ، از تصميمات كوچك گرفته ، مثل اينكه در ميدان شهر چه گلي بكاريم ، تا تصميمات بزرگ مثل اينكه بودجه كشور را چگونه تنظيم كنيم .اما تصميم گيري كار دشواري است و حتي تصميمات كوچك ماهم ممكن است پيامدهاي پيش بيني نشده مهمي داشته باشد . چطور حقيقت را پيدا كنيم ؟ چطور مطمئن شويم كه تصميم درستي گرفته ايم ؟

جستجوي حقيقت –يا تحقيق-روشي است كه مدتهاست دانشمندان به آن دست يافته اند و با بكار بردن همين روشها است كه علوم اينقدر پيشرفت كرده اند . چرا ما نيز در زندگي شخصي و اجتماعي خود، از همين روش كه اعتبار آن به اثبات رسيده است، استفاده نكنيم ؟ بسياري از افراد و جوامع اين كار را كرده اند و بسيار هم موفق بوده اند؛ پس بياييدماهم اين روش را بياموزيم و به كار بريم .

به گفته گاستون باشلار ، فيلسوف فرانسوي ، هر تحقيقي سه مرحله دارد : گسستن و ساختن و سنجيدن .*

منظور از گسستن غلبه بر پيشداوري هاست . بايد باورهاي قبلي خود را درباره موضوع مورد تحقيق كنار بگذاريم تا بتوانيم منصفانه به دنبال حقيقت بگرديم . به اين منظور بايد به دنبال سابقه تحقيق باشيم ؛ يعني با كساني كه در اين موضوع تجربه اي دارند مشورت كنيم و نوشته هايي را كه در اين موضوع موجودند، مطالعه و بررسي كنيم .

مرحله بعد ساختن است ، يعني بر اساس نتايج بررسي خود در مرحله قبل، پاسخي براي سؤال خود مي يابيم و نظري به ذهنمان مي رسد كه بر اساس آن مي توانيم روش كار و عمليات اجرايي و نتايج احتمالي را پيش بيني كنيم .

مرحله سنجيدن ، مقايسه نظر با واقعيت است ؛ يعني اثبات درستي يا نادرستي نظريه از راه تجربه .

در انجام هر كاري و گرفتن هر تصميمي نيز؛ همين سه مرحله بايد طي شود :

ابتدا بايد منابع مربوط به موضوع مورد نظر را دقيقأ بررسي كنيم . هر چه بيشتر اين منابع را بررسي كنيم ، بيشتر با جنبه هاي مختلف موضوع و ديدگاههاي مختلف درباره آن، آشنا مي شويم و ذهنمان وسعت بيشتري مي يابد . نظريات علمي و ديني و تجربيات افراد ، همه در اين مرحله به كار مي آيد .

مرحله بعد ، مرحله اصلي تصميم گيري است ؛ يعني تعيين هدف و برنامه ريزي براي رسيدن به آن . تمام كساني كه تصميم مذكور به آنان مربوط مي شود بايد در اين مرحله شريك باشند و به توافق برسند تا برنامه كار كاملأ براي همه روشن باشد و همه بدانند چه سهمي به عهده دارند .

مرحله بعد ، مرحله عمل است . تصميم اجرا مي شود و نتايج حاصل از عمل با اهدافي كه در مرحله قبل داشتيم مقايسه مي گردد تا ميزان موفقيت معلوم شود . اين كار بايد مرحله به مرحله صورت گيرد تا در صورت لزوم اصلاحاتي در برنامه قبلي اعمال شود .

بر طبق روش علمي ،حقيقت هيچ چيز از ابتدا معلوم نيست و حقيقت مطلق هم هرگز دست يافتني نيست . در جريان چرخه مشورت ، مطالعه ،تفكر و عمل است كه مي توان به حقيقت نزديك شد . نه تنها هرگز نمي توان از ابتدا در مورد راه درست مطمئن بود ، بلكه هرگز نمي توان اطمينان يافت كه بهترين راه چيست ؛ اما مي توان اطمينان داشت كه به اين ترتيب بهترين كاري را كه در حد توانمان بوده است انجام داده ايم - وهمين است كه مهم است.