| موسیقی راک و تلفیقی ایران |
|
| جمعه, 19 آبان 1385 08:50 | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| تعداد بازدید :6554 | ||||||||||||||||||||||||||||||||
|
مروری بر خاستگاه ها و حرکت ها در موسیقی راک و تلفیقی ایران گروه اوهام، به مدد راه ارتباطی تازه ای به نام اینترنت، صدایش را به جوانان ایرانی رساند. آنچه اوهام عرضه کرد همان اشعار و نواهای ایرانی بود اما با بیان موسیقی راک. شهرام شعرباف، خواننده این گروه می گوید هدف این بود که نشان دهیم اشعار و موسیقی ایرانی را می توان به گونه ای دیگرهم اجرا کرد و قالبهای کهنه را کنار گذاشت. اولی ها اوهام گرچه یکی از تاثیر گذارترین ها، اما تنها یکی از اولین ها بود. شادی وطن پرست، نویسنده و منتقد موسیقی، دهه 60 خورشیدی را یادآور می شود که فعالیت و حتی آموزش در عرصه موسیقی ساده نبود، اما معتقد است در همان سالها هم کنسرتها در محافل خصوصی برگزار می شد و در نهایت اولین کنسرت عمومی را گروه "پژواک" در سال 1374 برگزار کرد، که سالها قطعات هنرمندانی چون جو ستریانی و گروه هایی چون پینک فلوید را اجرا می کردند. گزارشی درباره اين مطلب از بابک تورانی رامین بهنا، آهنگسازی که فعالیت در گروه هایی چون"آویژه " و "راز شب"، و اثری چون "زی بازی" را در کارنامه خود دارد هم از اولین حرکتها در موسیقی راک ایرانی پس از انقلاب به گروه پژواک و سپس کنسرت های خصوصی آرش میتوئی" اشاره می کند و می گوید اولین بار درامز (Drums) در کنسرتی از گروه "آویژه" بر صحنه اجازه حضور یافت. ریشه ها موسیقی راک در ایران، یک جریان اقتباسی محسوب می شود و نمی توان انتظار داشت الگویی ایرانی برای آهنگسازان و نوازندگان پیدا شود یا سبک از پیش تعیین شده ای برای راک ایرانی وجود داشته باشد. پیش از آنکه اینترنت هم بتواند اسباب دریافت غیرقانونی قطعات موسیقی را فراهم کند، دسترسی به موسیقی تولید شده در خارج از ایران، ساده نبود. شادی وطن پرست به آغاز موج دریافت امواج ماهواره ای در اوایل دهه 70 خورشیدی اشاره می کند و دریافت کانالهایی مثل MTV یا Channel V را از جمله عواملی می داند که در آشنایی و فراهم کردن امکان دستیابی به موسیقی تولید شده در خارج از ایران، موثر بودند. زمزمه های تحول آنچه پس از موسیقی سنتی و کلاسیک جای خود را در عرصه موسیقی ایران پس از انقلاب باز کرد، راک نبود، پاپ بود. شادی وطن پرست می گوید اولین حرکتها با شکل گیری سرودهای انقلابی نوین و حضور خوانندگانی چون بیژن خاوری و حمید غلامعلی آغاز شد که حاصل کارشان چیزی بین موسیقی پاپ و سرود بود. خانم وطن پرست یادآور می شود که همزمان با راه اندازی شبکه های برون مرزی صدا و سیما، این رسانه عمومی خوانندگانی را معرفی کرد که صدایی مشابه صدای خوانندگان "لس آنجلسی" داشتند و از آن جمله حسین زمان، قاسم افشار و خشایار اعتمادی را نام می برد. شادی وطن پرست می گوید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تا پیش از این، مخالف بود اما با دیدن استقبال از این خوانندگان راضی به ادامه کار شد و اکنون تهیه کنندگان بزرگ موسیقی پاپ، زیر چتر حمایتی ارشاد کار خود را ادامه می دهند. اما با این حال راک هنوز جریان رسمی نداشت. بابک چمن آرا از مرکز موسیقی بتهون می گوید موسیقی پاپ به سرعت از موسیقی سنتی پیش افتاد و حتی تهیه کنندگان موسیقی هم مجاب شدند که این شاخه را دنبال کنند. اما او ادامه می دهد که موسیقی راک پس از آن سالها نه اجازه فعالیت یافت و نه مورد حمایت قرار گرفت و بصورت خودجوش، در خانه ها و محافل دوستانه بین جوانان رواج داشت. موانع برخی کارشناسان معتقدند راک در وزارت ارشاد - متولی هنر رسمی ایران، از حمایتی که پاپ برخوردار است بهره مند نیست و عوامل بسیاری، ازجمله میزان هیجان و تاثیر گذاری یک قطعه و حتی ظاهر و طرز فکر هنرمندان این سبک، سبب می شود که از نظر مسئولان این وزارتخانه، این سبک موسیقی برای جوانان، نامناسب محسوب شود و به خاطرعدم صدور مجوز انتشار، عرصه را برای گسترش آثار در این سبک فراهم نشود.
گرچه موسیقی راک و تلفیقی ایران هنوز در دوران نوجوانی یا حتی نونهالی است، اما تازگی آثار لزوما موفقیت اقتصادی آنها را تضمین نمی کند. رقابت با موسیقی پاپ و از آن مهمتر، حضور در عرصه رقابت، که تنها با عملکرد شرکتهای پخش محصولات صوتی بستگی دارد، عواملی تعیین کننده اند. رامین بهنا، آهنگساز، از تاثیر عنصری به نام "مافیای پخش" می گوید که آثار موسیقی را بنا به روابط در بازار توزیع می کنند و سیاستهای شرکتهای پخش موسیقی را مورد انتقاد قرار می دهد که حتی می تواند باعث شکست تجاری یک اثر هنری شود. راک ایران، یا راک ایرانی؟ گرچه اینگونه محدودیت ها می تواند شائبه تلاش برای تغییر جهت دادن مسیر جریان راک ایران به سمت شکل گرفتن راک ایرانی را ایجاد کند اما بسیاری از هنرمندان این عرصه، از جمله شهرام شعرباف معتقدند، تحولات برای شکل گرفتن راک ایرانی، بدون فشار دولت و از سوی خود هنرمندان صورت می گیرد. بابک ریاحی پور، عضو دیگر گروه اوهام هم می گوید سبکهای موسیقی خوب دنیا همیشه بطور ناخودآگاه یا خودجوش حرکت می کنند و کسی در چنین موردی برنامه ریزی نمی کند. کسری سبکتکین، نوازنده گیتار بیس در گروه "باراد" هم – که ظرف ماه های اخیر اثرشان منتشر شده، اذعان می کند که لحن برخی از آهنگهای آلبوم این گروه را به نحوی نرم تر کرده اند تا در روند گرفتن مجوز چاپ با مشکل مواجه نشوند. اما او از فرضیه تولید موسیقی راک ایرانی دفاع می کند و می گوید:" اگر ما موزیکی را در قالبی چون راک یا متال، حتی در استانداردهای بالا هم اجرا می کردیم ممکن بود از نظر کیفیت به نمونه های مشابه و در واقع اصلی خارجی آن نرسیم چون آنها در این زمینه تجاربی را گذرانده اند و فرهنگ دارند و ما در نهایت می توانستیم مثل آنها بشویم. اما کار کنونی ما برای شنوندگان خارجی هم جذابیت دارد چون آنها با تم ها و گام های ایرانی آشنایی ندارند." بیانهای دیگر در عین حال و در کنار تلاش برای تلفیق راک و موسیقی ایرانی، فعالیتهایی هم برای تجربه بیان انواع دیگر موسیقی به زبان موسیقی ایران صورت می گیرد. در این مورد، از مجموعه برنامه های منسجم می توان به تولیدات و فعالیتهای موسسه "نشر موسیقی هرمس" در تهران اشاره کرد که برخی کارشناسان موسیقی، آثار منتشر شده از سوی این موسسه را موسیقی تلفیقی می نامند اما رامین صدیقی، مدیر "هرمس" معتقد است این آثار هم نشانگر تلاشهایی هستند برای بیان موسیقی معاصر ایرانی با استفاده از عناصر جدید. آقای صدیقی از روزهای آغازین حرکت این سبک موسیقی به اواسط دهه 70 خورشیدی و ورود قانونی محصولات صوتی خارجی از سوی موسسه شهرکتاب اشاره می کند و معتقد است این حرکت اولین شوک را به موسیقی معاصر وارد کرد و در نتیجه آن، پای سبک هایی چون جاز، بلوز، الکترونیک و نیو ایج به ایران باز شد که با شرایط اجتماعی و فرهنگی ایران تطابق داشت. او همچنین حضور پر رنگ تر آهنگسازانی چون محمدرضا علیقلی، پیمان یزدانیان، کارن همایونفر، سعید انصاری و احمد پژمان در عرصه موسیقی تلفیقی ایران اشاره می کند که عمده تجارب خود را در صنعت سینما کسب کرده اند که محدودیت نسبتا کمتری بر روی آن اعمال شده است و معتقد است بر خلاف تصوری که در مورد آهنگسازان سبک راک در ایران وجود دارد که حتی خودشان هم این جریان و این سبک را نوپا و بی تجربه می دانند، در بیان نو موسیقی ایران یا در واقع موسیقی تلفیقی، بدلیل خاستگاه های ویژه ای که دارد، لزوما این گفته صادق نیست. آقای صدیقی معتقد است موسيقی ایران و هنرمندان آن، پتانسیل لازم برای تحول و نحوه ارائه ای جدید را دارند. او موسسه "هرمس" را یک آزمایشگاه می داند و از جمله آزمایشهای موفق با اثری اشاره می کند به نام "یا طالب بلوز" و می گوید که چطور این قطعه، با کشف عناصری از موسیقی بلوز در موسیقی محلی جزیره قشم سروده و تنظیم شد و بر این نکته تاکید می کند که در ابتدا، قصد تولید یک قطعه موسیقی بلوز نبود. اینترنت: بسترساز اما برای کسانی که می خواهند آثارشان به هر قیمتی شنیده شود، اینترنت عرصه حضور را فراهم می کند. همان عاملی که زمینه را برای شناخته شدن آثار گروه اوهام و به راه افتادن یک جریان تازه در موسیقی ایران فراهم کرد. شهرام شعرباف معتقد است اینترنت باعث شد مخاطب جوان و نوجوان ایرانی، با اشعار کلاسیک ایران، مثل اشعار حافظ که گروه اوهام از آنها در موسیقی خود استفاده می کند، آشتی کند و با لذت آنها را حفظ کند و بخاطر بسپارد. جریان موسیقی زیرزمینی یا در واقع غیر رسمی ایران هم این روزها برای ادامه حرکت خود به شدت متکی به اینترنت است و برگزاری دو مسابقه موسیقی توسط سایت Tehran Avenue توانست آثار منتشر نشده موسیقی جوانان ایرانی را به سنجش افکار عمومی بگذارد. بابک چمن آرا از مرکز موسیقی بتهوون معتقد است ایجاد امکان شنیده شدن آثار برای چندین هزار نفر، مشوق هنرمندی است که تازه پا در راه تولید موسیقی گذاشته است. محدودیت برای نظم؟ یا آزادی برای نمو؟ اینکه آیا می توان برای شکل دادن حرکت راک ایرانی و اصلا تعریف این اسلوب کاری کرد یا نه، سوالی است که در میان منتقدان و کارشناسان در موردش اختلاف نظر وجود دارد. رامین بهنا، آهنگساز، معتقد است باید نوازندگان آموزش موسیقی ایرانی ببینند. اما بابک چمن آرا می گوید موسیقی راک ایران مانند آتشفشانی است که هر از چند گاه، تکه هایی مذاب به خارج پرتاب می کند و هنوز نمی توان راک را صاحب جریان دانست. او معتقد است بسیاری از نوازندگان و آهنگسازان کنونی با موسیقی سنتی ایران و نوازندگی بر طبق قوانین این سبک، آشنایی دارند و احتیاجی به آموزش موسیقی ایرانی نیست. او می گوید، در حال حاضر، آزمون و خطا بهترین مسیری است که راک ایرانی می تواند در پیش گیرد. آینده آیا تحرکات در عرصه موسیقی راک ایرانی و موسیقی تلفیقی ایران ادامه پیدا خواهد کرد؟ شهرام شعرباف آهنگساز و خواننده گروه اوهام معتقد است مطمئنا این جریان ادامه پیدا خواهد کرد، اما تنها کسانی در عبور از موانع پیروز خواهند بود که انگیزه ها و دلایل کار کردن آنها، تنها نفس موسیقی است و پول یا شهرت نمی تواند انگیزه کافی برای تحمل فشارهای موجود ایجاد کند.
Powered by !JoomlaComment 3.26
3.26 Copyright (C) 2008 Compojoom.com / Copyright (C) 2007 Alain Georgette / Copyright (C) 2006 Frantisek Hliva. All rights reserved." |
||||||||||||||||||||||||||||||||