تلفن همراه و فرهنگ ايرانی چاپ
پنجشنبه, 18 آبان 1385 21:04
تعداد بازدید :6768

محمد رهبر - روزنامه نگار در تهران

همه چیز از مرداد سال 1373 شروع شد، وقتی اولین موبایلها به راه افتاد و ایرانیان با پدیده ارتباطی جدیدی آشنا شدند.

متقاضیان تلفن موبايل که بعدها در رسانه های رسمی نام ایرانی فرنگی تلفن همراه برای آن به کار رفت، در سالهای نخست و با توجه به قیمت میلیونی اين کالای ارتباطی تازه، بیشتر کسانی بودند که پس انداز مناسبی داشتند و می توانستند قسمتی از آن را برای هزینه های تجملی بپردازند اما چیزی نگذشت که تلفن همراه به وسیله ای درآمدزا تبدیل شد.

رکود اقتصادی دهه هفتاد راه را برای آن قبيل درآمدهايی که با سرمايه تلفن همراه به دست بيايد هموار کرد؛ اجاره تلفن همراه درهمین سالها باب شد که در آن، صاحب تلفن طی اجاره نامه ای تلفن همراه خود را اجاره می داد و مستأجرمتعهد می شد ماهيانه مبلغی را که درآن سالها کم نبود پرداخت کند.

می شود حدس زد که تلفن همراه در دو سه سال اولی که به ايران وارد شده بود تنها برای همین درآمدزایی یا از سر نیاز خریداری می شد و هنوز به صورت کالایی همگانی درنیامده بود.

با این حال، استقبال ایرانيها، بويژه تهرانيها که اولین بار شبکه تلفن همراه در سال 73 در شهرشان افتتاح شده بود، غیرمنتظره بود، به گونه ای که شرکت مخابرات که در همان سال با 9200 شماره، شبکه تلفن همراه را به راه انداخته بود، سال بعد چهارهزار شماره بر آن افزود و شبکه تلفن همراه را به شهرستانها هم گسترش داد تا اینکه در سال 83، سه میلیون و چهار صد و چهل و نه هزار و هشتصد و هفتاد و هشت شماره تلفن همراه راه اندازی شد.

در سالهای اولیه راه اندازی تلفن همراه، هنوز شغلی به نام "موبایل فروشی" رسمیت نداشت، تعداد محدود تلفنهای همراه در دست مردم امکان پاگرفتن این شغل را به وجود نیاورده بود و علاوه بر آن، شرکت مخابرات به متقاضیان هم خط تلفن و هم گوشی آن را می داد: گوشيهای نوکیا و صا ایران.

اما از سال 75 به بعد با فزونی گرفتن شماره های واگذارشده و ورود گو شيهای شرکتهای مختلف سالهای رونق موبایل فروشها آغاز شد.

در این سالها تب موبایل بالاگرفت و تلفن همراه به نشانه تشخص تبديل شد، بویژه آنکه بیشتر استفاده کنندگان آن میانسالانی بودند که یا از مدیران محسوب می شدند یا از متمکنان.

تلفن همراه را کمتر می شد در دست جوانان دید و اگر هم بود، جوانان ثروتمند شمال شهربودند که با داشتن موبایل می توانستند طبقه اجتماعی خود را به رخ دیگران بکنند.

به سه گانه سعادت ایرانیان، يعنی خانه و ماشین و ویلا، موبایل هم افزوده شد.

اما رشد روز به روز تعداد تلفنهای همراهی که شرکت مخابرات واگذارمی کرد و همچنین فروش اقساطی تلفن همراه توانست آن را همگانی کند.

گرچه اجاره تلفن همراه از سکه افتاد اما جای آن را خرید و فروش قبض دريافت تلفن همراه از شرکت مخابرات گرفت؛ خرید تلفن همراه به قیمت دولتی و فروش آن به نرخ بازار آزاد می توانست سود تضمین شده خوبی برای سرما یه گذاران داشته باشد.

صفهای دور و دراز خرید تلفن همراه که صفهای خرید ارزاق عمومی در دهه شصت را تداعی می کرد نشان می داد که ایرانیان در بازار بیمار اقتصاد دولتی چگونه راهی برای سوداگری پیدا می کنند.

در واقع تلفن همراه رانت و امتيازی تجاری بود که دولت به همگان می داد.

همگانی شدن موبایل و تلفن به دست شدن جوانان، فرهنگ تجملی موبایل را از خط تلفن همراه به گوشی آن منتقل کرد و از این پس، گوشی تلفن همراه بود که می توانست تشخص تازه ای برای دارنده اش به همراه بیاورد.

بازار موبایل فروشان را گوشيهايی که با رنگها و زنگهای متنوع عرضه می شد گرم کرد؛ گوشيهایی که امکان آهنگ گذاری را فراهم می کرد مشتریان بیشتری پيدا کرد و بسياری از جوانان برای زنگ گوشی تلفن همراهشان آهنگهايی را انتخاب می کردند که حکومت غیرمجازشان به شمار می آورد.

با این حساب می شد از نوع زنگ انتخابی، منش شخص دارنده تلفن همراه را گمانه زنی کرد.

گوشی تلفن همراه طرفداران حکومت آهنگهایی داشت که مناسب حالشان بود، مثل "خمینی ای امام" یا آهنگهای سریالهای مذهبی و موسیقی متن فیلم "محمد رسول الله".

در سالهای اخیر با ورود گوشيهای مجهز به دوربین عکاسی و فیلمبرداری امکانات صوتی فراموش شده است.

يکی از فروشندگان گوشيهای تلفن همراه در خیابان جمهوری که بازار فروش لوازم صوتی و تصویری تهران به شمار می رود، پرفروشترین گوشی چند ماهه اخیر را نوکیای 6600 معرفی می کند که 265 هزار تومان به فروش می رسد و می گويد هواخواهان اين گوشی به دوربین با کیفیت آن علاقمندند و زنان و دختران هم البته به گوشيهای رنگارنگ و بخصوص رنگهای قرمز و صورتی ابراز تمایل می کنند که بیشتر ساخت کارخانه سامسونگ است.

او بازار تلفن همراه را به دلیل تنوع گوشيها و فروشندگان و اشباع شدن بازار، بی رونق می داند.

بیشتر مشتریانش جوانانی اند که برای خریدن مدلهای جدید و ناشناخته به بازار می آیند و این در حالی است که میانسالان تنها به کیفیت گوشی اهمیت می دهند و چندان دنبال مد نیستند، اما گوشيهای به اصطلاح "مدیریتی" میان آنان هم طرفدار دارد.

این گوشيها به دليل اندازه و رنگ موقر خود در میان مدیران دولتی و خصوصی هوادار دارند و به صورت عرفی میان مدیران خریدار پیدا می کنند، گوشی سونی زد - 25 که تا چند سال پیش گوشی مدیران به حساب می آمد اکنون جایش را به چند محصول شرکت نوکیا داده است.

امروزه تلفن همراه میان بسیاری از ایرانیان به عنوان جزئی از زندگی روزمره درآمده که با نبودش بخشی از زندگی مختل می شود.

تلفن همراه را می توان در دست همه دید، ازکارگر ساختمانی تا مدیر عاليرتبه.

با روزافزون شدن خطراتی که در اجتماع جوانان را تهدید می کند، پدر و مادرهای ایرانی ترجیح می دهند هزینه تلفن همراه را بپردازند تا کنترل بیشتری بر فرزندانشان داشته باشند.

تلفن همراه در عين حال وسیله ارتباط آزادی شده است که دختران و پسران می توانند دور از چشم خانواده ها از آن استفاده کنند، گرچه خاموش بودن گوشی، برقرار نشدن ارتباط و هر گونه اختلال دیگری می تواند به سوء تفاهم منجر شود.

امکان اس ام اس یا پیام مکتوب که شرکت مخابرات بیش از نیم سالی است در اختیار مشتریانش قرار داده نیز ادبیات جدیدی به فرهنگ کاربرد تلفن همراه ميان ایرانیان افزوده است.

هر پیام مکتوب تنها سی در صد هزینه مکالمه را در بردارد که از نظر اقتصادی مقرون به صرفه است اما بیشتر باید به جنبه رسانه ای آن توجه کرد.

ایرانيها بیشتر از پيام مکتوب برای فرستادن لطيفه برای همدیگر یا دادن پیامهایی استفاده می کنند که به نوعی غیبت از این و آن است و جالب است که بیشتر این پیامها به گونه موجز و اختصاصی برای اس ام اس طرا حی می شود.

این کوتاه بودن ایرانیان را که بیشتر علاقه به پرحرفی دارند به سبک ریشه دار ایهام و ایجاز فرهنگشان بر گردانده است.

پیامهای مناسبتی و تبریکهای روز تولد و نوروز هم از نمونه های پرطرفدار پیامهای مکتوب است.

اس ام اس مشکلاتی هم برای حکومت ایران در پی داشته است، در روزهای نزدیک به انتخابات مجلس هفتم شورای اسلامی، مخالفان روند انتخابات شروع به فرستادن پیامهای کوتاهی کردند که دیگران را از رفتن به پای صندوق رأی بر حذر می داشت.

این اتفاق هر چند موجب بروز شايعاتی مبنی بر دستگیری فرستندگان این گونه پیامها شد اما به رویه ای برای مناسبتهای دیگر تبدیل شد.

در حال حاضر متقاضیان استفاده از پيام مکتوب آن قدر زیاد شده اند که باید در نوبت قرار بگیرند و شرکت مخابران امکان پاسخگویی به این نیاز را ندارد.

به نظر می رسد فرهنگ استفاده از تلفن همراه در ایران با فراز و نشیبی که داشته، به گونه ای بومی و ایرانی درآمده است که بنابر ویژگيهای اجتماعی ایران تعییر و تحول می یابد.

منبع

 

افزودن جدید
نوشتن نظر
نام:
ایمیل:
 
عنوان:
قالب نوشته:
[b] [i] [u] [url] [quote] [code] [img] 
 
 
:angry::0:confused::cheer:B):evil::silly::dry::lol::kiss::D:pinch:
:(:shock::X:side::):P:unsure::woohoo::huh::whistle:;):s
:!::?::idea::arrow:
 
کد آنتی اسپم نمایش داده شده در عکس را وارد کنید.
ابي  - ابي |1386-9-17 06:51:10
تنل

3.26 Copyright (C) 2008 Compojoom.com / Copyright (C) 2007 Alain Georgette / Copyright (C) 2006 Frantisek Hliva. All rights reserved."