|
پنج شنبه 14 ژوئيه 2005 - راجر هاردی - تحليگر مسائل اسلامی در بی بی سی راديکال شدن شماری از اعضای جوانتر جامعه يک و نيم ميليون نفری مسلمانان بريتانيا غالبا به بحث های داغی دامن زده است.
اکنون سوال اصلی در اين باره است که آيا تکثر فرهنگی به سبک بريتانيا همچنان در حال پيشرفت است يا دارد از نفس می افتد؟ مسلمانان قرنهاست که در بريتانيا زندگی می کنند اما رويهمرفته تنها در سالهای اخير بوده که حضورشان جنجالی شده است. در طول پانزده سال اخير به دليل سه بحران بزرگ تنش ميان مسلمانان و غير مسلمانان بالا گرفته است: * مساله سلمان رشدی در اواخر دهه 1980
* حملات 11 سپتامبر در آمريکا و تاثيرات آن در بريتانيا
* و اکنون مساله ای که بالقوه جدی ترين بحران را می تواند ايجاد کند يعنی بمبگذاری در لندن اين مسائل چالش بزرگی در برابر سياست سازان بريتانيا قرار داده است. شوک نخستين مساله رشدی نقطه عطف مهمی بود. تا آنزمان بيشتر بريتانيايی ها بخصوص در لندن و در جنوب کشور که مرفه تر است بندرت از ريشه گرفتن جامعه مسلمان در شهرهای صنعتی شمال مثل ليدز و برادفورد باخبر بودند. به همين دليل مراسم کتابسوزان آيات شيطانی سلمان رشدی برای چنين کسانی واقعا تکان دهنده بود. ماجرای رشدی شکاف عميقی را نشان داد مابين مسلمانان، که اعتقاد داشتند رمان او به عقايد و پيامبر آنها توهين کرده است، با روشنفکران ليبرالی که از ممنوع ساختن يک کتاب هم به خشم می آمدند چه رسد به سوزاندن آن. حکم قتل سلمان رشدی که از سوی ايرانی ها صادر شد و قليلی از مسلمانان بريتانيا از آن حمايت کردند ديدگاه ها را از قبل هم قطبی تر کرد. اين ماجرا اولين مباحث جدی را در باره جامعه مسلمانی که کمتر کسی می شناخت يا درکش می کرد به وجود آورد. مهاجران، کارگران ارزان مهاجرت مسلمانان در گروههای بزرگ بعد از جنگ جهانی دوم آغاز شد. مسلمانان پاکستان و بنگلادش و هند کارگران ارزانی برای صنايع نساجی در شمال انگلستان بودند. در آغاز آنها مردان مجردی بودند که به هدف بدست آوردن پول به بريتانيا می آمدند و سپس به وطن بازمی گشتند. اما در دهه 1970 آنها به مهاجرت خانوادگی آغاز کردند و در زمان ماجرای رشدی ديگر به خود به چشم مسلمان بريتانيايی نگاه می کردند تا مسلمانان مهاجر. هر چند که بسيج بر ضد رشدی را رهبران نسل اول مهاجران به دست داشتند اما توانستند جوانان بی تفاوت را نيز به خود جذب کنند. جوانان خشمگين مسلمان در آن زمان سياستمداران و تحليلگران اين پرسش را مطرح می کردند که آيا بريتانيا به خانه نسل تازه ای از جوانان خشمگين مسلمان تبديل شده است؟ مجموعه ای از مسائل داخلی و جهانی سبب شد که ديدگاههای مسلمانان بريتانيا بيش از پيش راديکال شود. وقوع انتفاضه در ميان فلسطينيان، جنگ خليج فارس در 1991 و سرنوشت هولناک مسلمانان در يوگوسلاوی سابق از جمله اين مسائل بود. همزمان در سطح داخلی بسياری از جوانان مسلمان با تجربه مشکلات درون شهری روبرو شدند که از بزهکاری تا مواد مخدر و بيکاری و تعصبات نژادی دامنه داشت. بسياری از جوانان مسلمان حس می کردند که مساله تعصب نژادی نسبت به آنها حال از سطح رنگ پوست آنها گذشته به مساله اعتقاد اسلامی آنها نيز رسيده است. اضطرار جديد در چنين بافتی است که حملات 11 سپتامبر واقع می شود و بسرعت زنگ خطر را به صدا در آورد که ممکن است جوانان مسلمان که در غرب زندگی می کنند مستعد گرايش به سمت خشونت و ايدئولوژی القاعده باشند. به دنبال بمبگذاری مادريد در مارس 2004 و بمبگذاری لندن در جولای 2005 اين پرسش اهميت فوری تری پيدا کرده است. احتمال اينکه بمبگذاری لندن کار جوانان مسلمان بريتانيايی باشد چالش مهمی در برابر رهبران مسلمان و دولت تونی بلر قرار می دهد. پدر و مادرهای مسلمان و معلمان و رهبران اجتماعی تحت فشار قرار دارند که آيا به اندازه کافی به خطر آگاه اند و کاری در جهت مهار آن کرده اند يا خير. سياستمداران بريتانيايی هم نه تنها بايد مسائل امنيت داخلی را مورد تجديد نظر قرار دهند بلکه ناچارند در باره آميزه ای از سياست های ليبرال که از دهه 60 دولتها به طور مرتب آن را پی گرفته اند و در مجموع به عنوان کثرت گرايی فرهنگی شناخته می شود بازانديشی کنند. کثرت گرايی فرهنگی به اين منظور طراحی شده بود که جوامع مختلف نژادی و مذهبی را کنار هم بياورد اما منتقدان اين ايده استدلال می کنند که اين روند تنها به جدا نگه داشتن اين جوامع از يکديگر خدمت کرده است. منبع
|
