شمار اين گروه که بعد از رشد انفجاری جمعيت ايران در دهه اول انقلاب متولد شده اند، در طول ده سال گذشته و بعد از کنترل نرخ رشد جمعيت اندکی کاهش يافته است.
بر اساس سرشماری سال ۱۳۷۵ کمتر از نيمی از جمعيت کشور را زير ۱۸ ساله ها تشکيل می دادند و حدود۵/۲۸ ميليون نفر از جمعيت ۶۰ ميليونی کشور زير هجده سال داشتند.
امروز جمعيت ايران به مرز ۷۰ ميليون نفر رسيده و برآوردها حکايت از آن دارد که جمعيت زير هجده سال کشور با کاهشی قابل ملاحظه نسبت به ده سال قبل به حدود ۲۷ ميليون نفر رسيده است. بيشتر از نيمی از اين جمعيت را دانش آموزان تشکيل می دهند و بخشی عمده ای نيز کمتر از شش سال دارند و زمان مدرسه رفتن آنها فرا نرسيده است.
از تعداد کسانی که به مدرسه نمی روند يا به دلايلی مدرسه را ترک کرده و به کار مشغول شده اند آماری در دسترس نيست. قراين نشان می دهد که تعداد زيادی از نوجوانان در بخش های خدماتی، صنعتی و ساختمانی کار می کنند.
فروشگاه ها، تعميرگاه های ماشين، آرايشگاه ها، کارگاه های ساختمانی و صنعتی از جمله نمونه هايی است که اين گروه از نوجوانان در آنها مشغول به کار هستند.
بر اساس قانون کار ايران به کار گماردن افراد کمتر از ۱۵ سال ممنوع است و استفاده از کارگران ۱۵ تا ۱۸ ساله که قانون کار آنها را کارگران نوجوان می داند با شرايطی امکان پذير است.
کارفرمايان در صورتی که بخواهند از کارگران نوجوان استفاده کنند بايد ابتدا آنها را به سازمان تامين اجتماعی معرفی کرده و بعد از آزمايش های پزشکی استخدام کنند.
در قانون کار ارجاع هر نوع کار اضافی، سخت و زيان آور، انجام کار در شب، و حمل بار با دست بيش از حد مجاز، برای نوجوانان ممنوع است اما به نظر می رسد کارفرمايان توجه چندانی به آن ندارند و مفاد آن را جدی نمی گيرند. برخی از کارشناسان علت اين بی توجهی را ضعف نظارتی ارگان هايی نظير وزارت کار می دانند.
به عقيده اين کارشناسان با وجود اين قانون سفت و سخت، کمتر ديده شده که کارفرمايان بابت به کارگيری کارگران کمتر از ۱۵ سال جريمه شوند يا به دليل واگذار کردن کارهای سخت به نوجوانان مواخذه و تنبيه شوند.
آينده نسل جديد
بخش عمده ای از نسل جديد مشغول تحصيل هستند و اکثر خانواده ها می کوشند تا فرزندان شان وارد دانشگاه شوند. حجم کلاس های کنکور و تقويتی شاهدی بر تقاضای روز افزون تحصيلات دانشگاهی است.
اما ظرفيت دانشگاه ها محدود است و تعداد زيادی از اين گروه سنی بايد قيد درس را بزنند و بعد از پايان تحصيلات دبيرستانی برای خود شغلی بيابند.
يافتن شغل در ايران که با بيشتر از ۳ ميليون بيکار رو به رو ست و سالانه نيز بيشتر از ۸۰۰ هزار نفر وارد بازار کار می شوند، کار سختی است چه برای آنها که تحصيلات دانشگاهی دارند و چه آنهايی که ندارند.
جمعيت زير ۲۰ سال کشور در سال ۱۳۸۰ حدود ۳۰ ميليون نفر برآورد شده و پيش بينی می شود اين رقم در سال در سال ۱۳۹۴ به حدود ۲۶ ميليون نفر برسد.
يک تحقيقی دانشگاهی که در باره آموزش عالی انجام شده، نشان می دهد که در سال ۱۳۸۰ چه تعداد از جوانان ۱۸ تا ۲۴ ساله دانشجو بوده و چه تعداد از آنها به دانشگاه ها راه نيافته اند.
در اين تحقيق تعداد دانشجويان دولتی و خصوصی يک ميليون و ۷۰۰ هزار نفر برآورد شده در حالی که در اين سال جمعيت جوان ۱۸ تا ۲۴ ساله حدود ده ميليون نفر بوده اند. به اين ترتيب از هر ده نفر تنها يک و نيم نفر از جوانان اين گروه سنی از تسهيلات آموزش عالی برخوردار بوده اند.
اما به نظر می رسد آينده شغلی همين تعداد از دانشجويان نيز نامشخص است و آموزش بالاتر نتوانسته مولد فرصت های شغلی باشد.
هر ساله حدود ۳۰۰ هزار نفر از دانشگاه ها فارغ التحصيل می شوند و اکنون نرخ رسمی بيکاران تحصيلکرده حدود ۱۶ درصد است در حالی مقامات دولتی می گويند متوسط نرخ بيکاری در کشور ۱۲ درصد است.
با اين حال هنوز تقاضای اجتماعی برای آموزش عالی بالاست و به نظر می رسد با توجه به کاهش ضريب جوانی جمعيت در طول ده سال آينده شمار دانش آموزان در مقاطع ابتدايی و راهنمايی تا حدودی کاهش پيدا کند و در عوض جمعيت دانش آموزان دبيرستانی و دانشگاهی بيشتر شود.
از همين رو کارشناسان توصيه می کنند که دولت به تقويت امکانات و آموزش های دبيرستانی و دانشگاهی بپردازد و زمينه اشتغال آنها را بعد از فراغت از تحصيل فراهم کند.
برنامه های تامين شغل در يک دهه گذشته موفقيت آميز نبوده و به نظر می رسد تا يک دهه آينده نيز جمعيت جوان کشور با معضل بزرگی برای پيدا کردن شغل مواجه خواهد بود.
